Zonwerende folie en natte voeten

door Aletta Martens
Header foto Eric Fecken
Rotterdam zomer 2020

Het Nieuwe Fundament haalt Rotterdamse klimaatverhalen op. Wat merk jij van klimaatverandering? We gaan van deur tot deur zodat je even bij ons kunt emmeren. Deze persoonlijke verhalen zijn mega urgent en niet minder relevant voor het ondervinden van de gaten in het systeem. De juiste verandering aanzetten begint bij het in kaart brengen van klimaat irritatie.

Een jaar geleden ben ik, een vrij bewuste Rotterdammer al zeg ik het zelf, van West naar Noord verhuisd. Overigens niet voor de eerste keer in mijn leven. Ik ben al wel vaker binnen Rotterdam verhuisd, uit Rotterdam verhuisd en toch ook weer teruggekomen. Want er is altijd wel iets wat mij terugbrengt naar de leukste multiculturele stad die ik ken. 

Hoe is het eigenlijk om in een stad te wonen met z’n 651.376en? Iets wat we de afgelopen maanden allemaal hebben ondervonden tijdens de covid-uitbraak. Nieuwsberichten over en masse mislukte 1,5 meter bijeenkomsten in de parken staan me nog goed bij. Je vraagt je af waarom men elkaar zo opzoekt, wetende dat door de overheid het afgeraden wordt (voor je eigen en elkaars veiligheid). Wat doen ze/we met z’n allen in het park? Vermoedelijk elkaar en de warmte ontvluchten. Liever massaal uitwaaien in het park, dan opgesloten zitten in je flatje waar het 36 graden is of nog erger. Want dat zijn de zomers waar we het over hebben. Opeenvolgende hittegolven met veel droogte, tegenover natte stormachtige andere seizoenen. Met alle gevolgen van dien; hittestress op de deuren, bruggen en koeien, uitgedroogde planten en ouderen, verzakking van gehele buurten door de gevolgen van bodemdaling, water dat niet weg kan, etc. Kortom, we kunnen ons gaan opmaken voor een leven in extremen. Rotterdam, de broeikas versus de badkuip? 

Dus besloot ik op zoek te gaan naar klimaat verhalen van Rotterdammers. 

OPZOEK NAAR VERANDERING

Te beginnen in mijn eigen kring bij een vriendin die inmiddels 9 jaar in een (koop) benedenwoning in historisch Delfshaven woont, waarbij ze een hele routine heeft om de warmte uit haar huis te drijven: ‘In de ochtend zet ik de voordeur open, ‘s middags komt de zon op de ramen in de woonkamer en sluit ik de gordijnen en tussendeuren en begeef ik mij in het achterste gedeelte of probeer ik naar buiten te gaan, ‘s avonds trek ik weinig kleren aan en zet ik de ventilator aan in de woonkamer. Het wordt dan al met al zo’n 27 graden binnen. Ik denk erover om zonwerende folie voor het raam te plakken, maar eigenlijk wil ik graag verhuizen naar een plek met een eigen stuk buitenruimte. Dat kan een balkon zijn of een tuintje.’ 

Moet de nieuwe woning dan in (het huidige) Rotterdam zijn? ‘Ik houd erg van Rotterdam en de Rotterdammer, maar dat is aan verandering onderhevig. Een Nieuw-Rotterdam bouwen, op een uur afstand van hier, waar de zeespiegel wat hoger is, dat past ook wel bij Rotterdam – blijven bouwen.’ 

Iemand die net verhuisd is van Noord naar het Noordereiland, een buitendijks gebied wat ervoor zorgt dat er met lage- en hoge waterstanden problemen kunnen ontstaan. Met name het niet kunnen weglopen van het water is een probleem. Naar haar zeggen: ‘Verzekeraars zijn hiervan op de hoogte en zeker niet happig op. Zelf heb ik de tegels uit de tuin gehaald ten behoeve van de wateropvang en alles enorm goed laten isoleren zodat er geen extra warmte hoeft worden rondgepompt in huis. Tot nu toe heb ik nog geen last gehad van de warmte, er zijn ook nog geen hele warme dagen geweest in de twee maanden dat ik hier woon, hoewel mijn bovenbuurvrouw wel erg veel last heeft van de warmte in haar woning. Dit komt mede door het platte (niet groene) dak.’ 

Twee andere mensen die ik sprak waren ook net verhuisd met hun gezinnetje. De een van Hillegersberg naar Ommoord, de ander van Rotterdam naar Papendrecht. De eerste over de diverse redenen om naar Ommoord te verhuizen: ‘In Hillegersberg iets groters vinden is onbetaalbaar, in Ommoord liggen mijn roots en is meer groen, er is een plas en het is kindvriendelijk en de huizen hebben een goede bouw. Bij het vorige huis was er kans op funderingsproblematiek vanwege aanpassingen in de riolering (wat voor rottende palen zorgde); de gemeente probeert daar wel het waterniveau op te pompen in de wijk. Mijn broer, die woont daar nog, die moet elke keer als het hard regent met een pomp zijn kelder in (ook een koopwoning). Onze woning nu heeft een betonnen ondergrond, dus zal niet zo snel wegzakken. Hoewel, in de buren app er wel eens gezegd wordt dat wc’s niet- of overspoelen bij hevige regenval. De tegenhanger, de warme dagen van afgelopen week bijvoorbeeld, dan is het heerlijk om ‘s avonds in de tuin te kunnen zitten, die grenst aan een speelplek voor de kinderen, wat het woonplezier vergroot. Het huis blijft relatief koel met 28 graden wanneer je alles afdekt.’ 

 

Dus jouw (klein)kinderen wonen nog steeds in (het huidige) Rotterdam? ‘Mijn kinderen en ikzelf zullen absoluut een Rotterdammer blijven; weersomstandigheden zijn nooit een reden geweest voor mij om te verhuizen.’ 

BIJ DE BUURMAN IS HET AFWATERINGSSYSTEEM ALTIJD GROENER

De ander sluit daar helemaal bij aan: ‘Ik ben aan het verhuizen naar Papendrecht, met als grootste reden dat het huis groter is en betaalbaarder dan mijn vorige huis. Daarnaast zijn er nu geen auto’s, maar wel een speeltuin voor de deur en lekker dichtbij de snelweg. Ideaal voor ons en de kleine dus. Ik was op een gegeven moment bewust op zoek naar iets buiten Rotterdam, omdat in de stad veel sprake is van erfpacht, hoge prijzen, meer drukte en agressie. In mijn zoektocht naar het nieuwe huis, heb ik gekeken naar de buurt, de zonnestand, op de ratio investeren (verbouwen) en de staat van het huis zelf, maar niet gelet op in welke regio dat ligt ten opzichte van de drukkende klimaatveranderingen. Wel praktisch gekeken naar hoe kan ik rolluiken bevestigen tegen de zon, staat het huis scheef, hoe is de kelder geïsoleerd, zijn de ramen van kunststof etc. Er liggen nu tegels in de tuin, op zich zouden planten wel leuk zijn, maar dat is meer een kwestie van smaak dan dat ik daarover nadenk vanwege andere dingen zoals de biodiversiteit en het regenwater. Hoewel mijn buurman een afwateringsysteem heeft.’

Heb je gekeken naar of je subsidie kan aanvragen voor alle klussen die je zelf uitvoert hiermee? Net als menig zelf klussend Nederlander op dit moment overigens ‘Ik had er wel nog aan gedacht voor de verhuizing maar was ‘ff vergeten te checken wat de mogelijkheden zijn voor het aanvragen van subsidie voor bijvoorbeeld een warmtepomp of zonnepanelen.’ Maar, uiteindelijk is mijn droom toch ook iets heel anders, namelijk een (eventueel als tweede) huisje in het buitenland waar er bergen en strand in de buurt zijn, zoals in Portugal. Waar de weersomstandigheden wat natuurlijker zijn.’  

Over kleine natuurrampen gesproken. Ik sprak iemand die een enorme overstroming heeft meegemaakt: ‘Inmiddels woon ik in Rotterdam West, maar hiervoor heb ik zo’n 2,5 jaar in Noord gewoond waar mijn (huur) huis op de begane grond lag, met een laag gelegen tuin en een souterrain op het niveau van de straat. Ik was drie weken weg in de zomervakantie en het heeft toen met bakken geregend en voor gigantische rioleringsproblemen in Noord gezorgd (en op andere plekken in Rotterdam). Toen ik thuis kwam stond er in het hele souterrain een laag water van 20 centimeter. Het is nog onderzocht of het hier om grijs (riool) en/of wit (regen) water ging, maar het bleek echt te gaan over een enorme hoeveelheid regen die was gevallen en niet weg kon lopen. Dat verwacht je niet. Ik kwam terug van vakantie en was dakloos en verdrietig omdat ik allemaal waardevolle en dierbare spullen moest wegdoen omdat deze beschimmeld of gewoonweg vergaan waren (zoals foto’s en poëzie albums). Er zat schimmel op de muren en ik heb dagen lang in mijn eentje water staan pompen. De huisbaas zat in Italië (waar hij woont) en hij had hier geen verzekering voor, dus om de schade te bekostigen wilde hij de huur omhoog gooien, en dat terwijl ik er 6 weken niet heb kunnen wonen!’ 

OVERSTROOM JIJ?

Verwacht jij het eigenlijk? Check bijvoorbeeld Overstroomik.nl om te zien wat de verwachtingen in jouw buurt zijn. 

‘Daarentegen heb ik nu in mijn huidige huis op 3-hoog weer dingen moeten aanpassen tegen de warmte (isolatie op zolder en zonwerende ramen), ook omdat ik aan een drukke weg woon en ik met doorluchten teveel last heb van de geluiden van de stad. Ik mis de tuin wel, maar heb nu een dakterras als alternatief. Investeringen in isolatie en de huidige keuken doe ik tegenwoordig zelf, vanuit het motto dat het voor mijzelf de komende twee jaar de investering waard moet zijn.’ 

Zie je jezelf hier over 20 jaar nog steeds wonen?

‘Ik denk dat Rotterdam, net als Amsterdam, multiculturele steden zijn waarin iedereen zich thuis kan voelen. De stad blijft mijn uitvalsbasis, maar het liefste zou ik zien dat over 20 jaar er een balans is tussen de stad zelf met zijn diverse etniciteiten aan de ene, en meer groen en schone lucht aan de andere kant.’ 

DE KAASBOER

Tot slot een verhaal van mijn kaasboer, een ondernemer die samen met zijn man, ook ondernemer, en al 20 jaar in Lombardije woont op een stuk grond van 600 m2.  

Toen ze in Zuid gingen wonen was het huis in armoedige staat. Ze wisten dat er veel aan moest gebeuren maar de hoeveelheid grond en de locatie gaven de doorslag. Ze konden de verbouwingen betalen. Één van de problemen van het huis was dat zodra het een dag regende een deel van de kelder onder liep. De kruipkelder naast de provisiekelder liep dan vol met water waardoor er scheuren in de muren waren ontstaan. De afvoerputten moesten wekelijks schoongemaakt worden zodat het water kan weglopen. De oplossing: dompelpompen, hierdoor blijft er 75% minder water in de kelder staan. 

‘Doordat we rekening hielden met het overtollige water en de veengrond waar hun huis op is gebouwd, is er veel gras gezaaid en zijn er veel planten, struiken en bomen geplant die veel water opnemen en een positief effect hebben op de waterhuishouding.

We wilden graag een watertank plaatsen om overtollig water op te vangen maar de kosten (circa 30.000 euro) zouden voor eigen rekening zijn, dus het water wordt afgevoerd naar het riool. Net zoals de zuiveringsinstallatie van het zwembad, overigens.

Er worden deze week ook nog zonnepanelen op het dak gemonteerd. Hier hebben ze subsidie voor ontvangen. En zo werd ook gezegd: ‘de gemeente heeft ook geïnvesteerd in nieuwe riolering en het plaatsen van bekkens. Zo wordt het overtollige water beter afgevoerd en de bekkens zorgen voor een voorraad water wanneer er een periode van droogte is. Daar wordt echt iets mee gedaan in ons deel van de stad, dus dat is erg positief’.

Iets minder positief ziet de kaasboer de stad over 20 jaar in: Voor het huis en de tuin zou ik blijven, maar voor de buurt niet. In 20 jaar is er veel veranderd en vooral de buurt is er niet beter op geworden. We hebben veel last van mensen die heel veel rotzooi en vuilnis achterlaten. Iedere week gaat mijn man met een rijdende container langs de haag van de tuin om rotzooi op te ruimen. Gemiddeld een halve container per week. Vroeger spraken we mensen aan wanneer ze vuilnis achterlieten maar tegenwoordig durven we dat niet meer en ruimen we de rommel maar iedere week op. Van binnen kook ik van woede, maar wat doe je er aan? Ik ben inmiddels twee keer overvallen, een keer beschoten en vier keer is er hier ingebroken, dat maakt het er niet leuker op. We hebben nu overal camera’s en een alarmsysteem. Wij zien onszelf over 20 jaar waarschijnlijk naar Griekenland verhuizen en een klein appartementje in Rotterdam of omgeving houden. Het blijft toch je thuis.”

 

 

SCRABBELWOORD

Terug naar mijn heerlijke benedenwoning met tuintje, waar de kat, mijn vriendin en ik nu dus een klein jaartje wonen. Wij, geitenwollensokkenlesbiennes van de eerste klas, houden erg van rommelen in de tuin en zijn daar in ons woningblok redelijk uniek in. Met een tuintje op het oosten en nog vier woonlagen boven, is er wel wat verkoeling te vinden. Boven ons woont een gezin en zijn onlangs allerlei nieuwe (internationale) studenten en starters komen wonen. De benedenburen links en rechts van ons houden van onderhoudsvrij en hebben dus tegels. Of misschien wisten zij al dat het water niet wegloopt uit de binnentuintjes. De overburen daarentegen hebben het duidelijk erg warm met de volle zon op de ramen en hebben onlangs zonwerende folie tegen de ruiten geplakt. Mijn buurman (rechterzijde één-hoog) is een handige jongen van in de 40, en heeft zelf een beneveling installatie langs de bovenrand van zijn balkon geklust ‘Met een buis, wat ijzerdraad en tie-wrap heb ik voor vijf euro verkoeling gebouwd. Op hete dagen zet ik mijn sproeier aan en kan het wel 2-3 graden afkoelen op mijn balkon. Het effect is ”meerderlaags”, want het is erg chill voor mij en van de benedenburen krijg ik alleen maar positieve reacties.’ En ondanks de verkoelende nevel van de bovenbuurman op een warme dag, gaan we er toch vandoor. Over een maandje pak ik (weer) m’n biezen en vertrekken we naar een dorp in de Randstad. Waar meer groen is, minder auto’s en meer Oud-Hollandsche gezelligheidsspellen zoals scrabbelen en spijkerpoepen. Met het oog op de toekomst, is dat waar wij willen zijn. Wanneer ik kijk naar alle ‘te koop / for rent’ borden in de buurt, dan zijn wij hier niet de enige in. Dus wie blijft er dan en wie komen erbij? Kunnen zij hier over 20 jaar nog wel wonen op de manier zoals we hem nu kennen? Of past Rotterdam zich op tijd aan? Of passen wij het concept van wonen in Rotterdam aan? WaarismeRotterdam?

– tot een volgend nieuw verhaal. 

Lees Meer

Scroll to Top